Hoe a.i. je boven jezelf uit laat stijgen

A.I. deskundigen luiden de noodklok. Op bijna alle intelligentietoetsen worden we overklast door kunstmatige intelligentie. We staan op het punt om overbodig te worden in onze eigen samenleving. Maar is dat echt een probleem? Of een vermomd geschenk?

Bots zijn in staat om zelfstandig online winstgevende bedrijven te creëren met eigen websites, online community’s en blogs. Het wordt iedere dag moeilijker om het verschil te zien tussen een bot en een mens. Op het moment van schrijven is CAPTCHA de enige manier om je mens-zijn te bewijzen, maar het is wachten tot A.I. ook die toets kan manipuleren. Experts zijn bang dat de mens zijn plek zal verliezen in de huidige wereld. En toch, te midden van deze snelle veranderingen en serieuze risico’s, gloort er een reusachtige doorbraak voor de mens.

De laatste drie eeuwen heeft de Verlichting de mens geholpen om de wereld op zo’n manier begrijpelijk te maken dat deze voorspelbaar en beïnvloedbaar werd. De Verlichting heeft met de empirische methodiek een globaal raamwerk gecreëerd die de mens op globale schaal kon toepassen en voor een explosie aan technologische ontwikkeling heeft gezorgd. Nog nooit in de geschiedenis hebben we zoveel welvaart en medische doorbraken gekend. Nog nooit was de wereld zo klein en informatie zo toegankelijk. De kroon op drie eeuwen ratio is toch wel de creatie van kunstmatige intelligentie. Want daarmee heeft de mens iets gecreëerd dat boven zichzelf uitstijgt. A.I. is als het ware de climax van de Verlichting, maar die prestatie maakt eerder angstig dan trots. Dat komt omdat er na al die vooruitgang ook iets anders heel duidelijk is:

Onze technologische oplossingen in de voedselindustrie hebben de honger niet opgelost. Miljoenen mensen lijden onder ziektes waar al jaren geneesmiddelen voor zijn. Volledig gerobotiseerde fabrieken produceren wapens waarmee oorlogen vooral mee worden verlengd. Onze angsten voor A.I. worden gevoed, omdat we de donkere kant van onze wereld óók zien. De mens die zowel techniek als onderdrukking voorbrengt heeft A.I. gecreëerd. Dát beangstigt ons.

We lijken misschien geen partij voor A.I., omdat we afgetroefd worden op intellect. Maar we zijn alleen ongelijk aan A.I. als we ons als A.I. blijven gedragen. We worden daarom uitgedaagd om méér te zijn dan door intellect gedreven individuen.

Eeuwen werd van ons gevraagd om te overleven door te denken, berekenen en doen. De ratio als gids om actie, resultaat en effect te realiseren. Daarmee hebben we grote uitdagingen overwonnen. Maar een gelijke verdeling van vrede, vrijheid en autonomie is nog altijd niet gelukt. Dat lijken misschien thema’s die je als individu niet kunt beïnvloeden. Maar A.I. dwingt je om meer te worden dan de samenleving nu van je vraagt. Om méér te zijn dan iemand die vanuit angst de belangen verdedigt van zichzelf, diens organisatie, overheid of land. A.I. dwingt je om te zijn wat het zelf niet is: een voelend, empathisch, creatief individu dat zonder onderscheid zorgdraagt voor anderen en zichzelf. Die zichzelf ziet als essentieel onderdeel van het grotere geheel en met liefde zijn plaats inneemt.

A.I. heeft daarmee het einde ingeluid van de rationeel gedreven mens. Want we worden overklast als we de ratio als gids behouden. Maar als we ons laten leiden door ons hart, worden we meer dan A.I. ooit kan zijn. Maar vooral; dan worden we meer mens dan we ooit waren.